- यज्ञकुमार निरौला
नेपालमा पछिल्ला वर्षहरूमा वनभोज (पिकनिक) जाने चलन उल्लेखनीय रूपमा बढ्दै गएको छ। विशेष गरी मंसिरको अन्त्यदेखि पौष र माघ महिनासम्म विद्यालय, कलेज, कार्यालय, टोल विकास समिति, विद्यालयहरूका भू.पू. विद्यार्थी समूह, कीर्तन मण्डली, साथीभाइ तथा परिवारका समूहले वनभोज आयोजना गर्ने प्रवृत्ति निकै लोकप्रिय बनेको देखिन्छ। चिसो मौसम र प्राकृतिक सौन्दर्यको भरपूर आनन्द लिन सकिने भएकाले यी महिनाहरू वनभोजका लागि उपयुक्त मानिन्छन्।
पहिले-पहिले नेपाली समाजमा वनभोज जाने चलन आजजस्तो व्यापक थिएन। सीमित साधन-स्रोत, यातायातको अभाव, आर्थिक अवस्था तथा सामाजिक चेतनाको कमीका कारण वनभोज प्रायः सीमित रूपमा मात्र आयोजना गरिन्थे । गाउँ-घरमा मेलापात, जात्रा, पर्व वा पारिवारिक भेटघाटलाई नै सामूहिक रमाइलोको माध्यम मानिन्थ्यो। तर समयसँगै जीवनशैलीमा आएको परिवर्तनले मनोरञ्जनका नयाँ ढाँचाहरू विकास गर्यो।
आजको आधुनिक र व्यस्त जीवनशैलीमा मानिसहरू कामको चाप, तनाव र एकरूपताबाट बाहिर निस्कन चाहन्छन्। वनभोज त्यसको सरल र प्रभावकारी माध्यम बनेको छ। छोटो समयमै साथीभाइ तथा परिवारसँग भेटघाट, खेलकुद, गीत-संगीत, नाचगान र खानपिनको आनन्द लिन सकिने भएकाले वनभोजप्रति आकर्षण बढेको हो। साथै, सामाजिक सञ्जालको प्रभावले पनि रमाइला तस्बिर, भिडियो र अनुभव साझा गर्ने संस्कृतिले यसलाई थप लोकप्रिय बनाएको छ।
यातायात र सञ्चार सुविधाको विस्तारले पनि वनभोज संस्कृतिलाई गति दिएको छ। सडक सञ्जालको विकास, निजी सवारी साधनको पहुँच र नजिकैका रमणीय स्थलहरूको पहिचानले एक दिनमै वनभोज आयोजना गर्न सहज भएको छ। नदी किनार, वन क्षेत्र, उद्यान, ताल-पोखरी र पहाडी दृश्य भएका स्थानहरू वनभोजका प्रमुख गन्तव्य बनेका छन्।
यद्यपि, वनभोजको बढ्दो क्रेजसँगै केही चुनौती पनि देखिएका छन्। फोहोर व्यवस्थापनमा लापरवाही, प्राकृतिक स्रोतको दुरुपयोग, मदिरा सेवनबाट हुने अवाञ्छित गतिविधि जस्ता समस्या समाधान नगरे वनभोज संस्कृतिले नकारात्मक असर पार्न सक्छ। त्यसैले अनुशासन, वातावरणीय सचेतना र स्थानीय नियमको पालना अत्यन्त आवश्यक छ।
समग्रमा, नेपाली समाजमा वनभोज केवल मनोरञ्जनको साधन मात्र नभई सामाजिक सम्बन्ध मजबुत बनाउने, मानसिक ताजगी दिने र प्रकृतिसँग नजिक हुने अवसरका रूपमा विकसित हुँदै गएको छ। जिम्मेवार र सभ्य ढंगले वनभोज संस्कृतिलाई अघि बढाउन सके यसले हाम्रो सामाजिक जीवनलाई अझ समृद्ध बनाउनेछ।
***
No comments:
Post a Comment